Gezonde voeding

Wat is gezonde voeding nu eigenlijk?
Continu worden we rond onze oren gesmeten met claims: je moet superfoods eten, voldoende groenten en fruit, gluten vrij, geen suikers eten,…
Wat moeten we nu eigenlijk eten om gezond te zijn?

Gezondheid

Wat is nu juist gezondheid?
Voor de meesten onder ons betekent gezondheid een lang en gelukkig leven kunnen leiden.
Gezondheid is dus een maat waarmee we de kwaliteit en kwantiteit van ons leven meten.
Gezondheid is uiteraard niet enkel afhankelijk van de voeding, maar ook: sport, relaties, familie, genetische factoren, omgeving,… spelen in op de mentale en fysieke gezondheid.
Er zijn dus heel wat meer factoren die inspelen op de gezondheid. In dit artikel wordt dieper ingegaan over de relatie tussen voeding en gezondheid.

Gezondheid en voeding

Heel wat voedingsexperten lijken perfect te weten hoe je gezond moet eten. Avocado, lijnzaad, havermout en vis zijn bijvoorbeeld zeer gezond. Wit brood is volgens hen  ongezond. Zo bestaan er ettelijke voorbeelden.

Waarom vinden zij wit brood ongezond?
Wit brood bevat ongeveer 30 kcal meer per 100 g ten opzichte van volkoren brood. Er zijn heel wat ‘gezonde’ voedingsmiddelen die meer kcal bevatten dan hun ‘ongezondere’ variant: olijfolie bevat bijvoorbeeld meer kcal dan boter. Een voedingsmiddelen ongezond bestempelen omwille van zijn hoeveelheid kcal is dus niet correct.
Wit brood bevat minder vezels ten opzichte van volkoren brood. Volkoren brood bevat ten opzichte van wit brood ongeveer 4 g vezels per 100 g  meer. Een gemiddelde Belg eet ongeveer 133 g brood. Dit betekent dat iemand die volkoren brood eet ten opzichte van iemand die wit brood eet dus 5,3 g vezels meer binnenkrijgt.
In volkoren brood zijn sommige vitaminen (B₁, B₂, B₆) en mineralen (Ca, Fe, Mg, Cu, Zn) ook meer aanwezig dan in wit brood.
Dus je zou kunnen stellen dat door de verhoogde hoeveelheid vezels, vitaminen en mineralen volkoren brood gezonder is dan wit brood.
Dat is voor heel wat mensen zeker het geval. Stel dat we een persoon hebben die veel groenten, fruit en elke dag een handje nootjes eet, maar die enkel wit brood lust. Heeft deze persoon dan een ongezond voedingspatroon?
De hoeveelheid vezels in brood is ongeacht welke soort relatief klein, rekening houdend met de gemiddelde portie die een Belg eet. Als je bijvoorbeeld 1 grote appel eet heb je al de 5,5 g vezels binnen die je verloren bent door enkel wit brood te eten. Broccoli en snijbonen bevatten ongeveer 3,5 g vezels per 100 g. Een grote  portie groenten kan dus gemakkelijk het ‘tekort’ aan vezels opvangen. Een half bakje (250 g) aardbeien bevat meer dan 5g vezels.
De hoeveelheid vitaminen en mineralen in brood zijn ook relatief laag t.o.v. groenten, fruit, noten en zaden.
Is het voor deze persoon dus ongezond om wit brood te eten in plaats van volkoren brood? Nee, helemaal niet. Zijn levenskwantiteit en kwaliteit zullen er naar alle waarschijnlijkheid niet onder leiden. Iemand die niet veel groenten en fruit eet, eet dan wel beter volkoren brood voor zijn gezondheid.

Alles draait rond context!

1 klein zakje chips, is dit ongezond?
Dat hangt er van af… Wie eet het zakje chips?
Is het iemand die 3 keer in de week sport, geen overgewicht heeft, veel groenten en fruit eet, voldoende water drinkt,… dan kan dat zakje chips zeker geen kwaad. Maar wat als het iemand is die overgewicht heeft, elke dag gefrituurd eet, geen enkele vorm van beweging heeft,… Dan zal die persoon dat zakje chips beter links laten liggen.

Water is gezond, toch?
Ja, er is zeker helemaal niets mis met water. Dit betekent niet dat je 10 liter water in een halfuur moet drinken. Dit leidt tot uitdroging doordat de concentratie van het zout in water te laag is t.o.v. het zoutgehalte in het bloed. In sommige gevallen kan dit tot de dood leiden.
Water is gezond? Ja, maar dat betekent niet dat je er excessieve hoeveelheden van mag drinken.

Suiker is toch echt ongezond.
Dat hoeft niet per se. Zo bleek uit een recente meta-analyse dat zolang je minder dan 25% van je totale hoeveelheid calorieën uit suiker haalt, er geen gevaar is voor de gezondheid. Er is  volgens deze analyse geen vergroot risico was op hart- en vaatziekten, diabetes,… Eens een klontje suiker, koekje, pannenkoek met bruine suiker,… kan dus gerust. Maar kilo’s suiker zullen zeker en vast nefast zijn voor de gezondheid.

Fruit is gezond en mag ik toch zoveel eten als ik wil?
Er bestaat een case-study waarbij een kind (±6 jaar) die een nieraandoening had ongeveer 20 bananen gegeten had in de voormiddag. Dit zorgde voor teveel kalium in het bloed wat jammer genoeg leidde tot een hartstilstand. Zijn bananen dan ongezond? Nee, door de nieraandoening kon de hoeveelheid kalium niet voldoende uit het bloed gezuiverd worden. Op vlak van gezondheid is niets absoluut. Wat voor de ene persoon gezond is en helemaal geen kwaad kan, kan voor iemand anders zeer ongezond zijn.

Aspartaam is kankerverwekkend, hé?
Het onderzoek dat uitwees dat aspartaam kankerverwekkend zou zijn is uitgevoerd op ratten die sowieso zeer veel kans hadden op het ontwikkelen van kwaadaardige  tumoren. Bovendien werd er zo een grootte dosis aspartaam gegeven dat dit bij mensen onmogelijk is. Aspartaam is helemaal niet kankerverwekkend, maar dat betekend ook niet dat 50 liter cola light drinken aan te raden is. Er is helemaal niets mis met een half litertje cola light op vlak van kanker. Voor de tanden beperk je het natuurlijk beter.

Is melk ongezond?
Nee, er is helemaal niets mis met een aantal glazen melk per dag.
Hoe zit het met iemand die lactose intolerantie heeft? Die beperkt inderdaad beter de melkconsumptie.

Rood vlees is kankerverwekkend!
Rood vlees kan inderdaad carcinogeen zijn, maar dit is zeer zwak onderzocht. Goede onderzoeken hierover zijn zo goed als onmogelijk. Bovendien is het carcinogene effect afhankelijk van het soort rood vlees (verwerkt t.o.v. niet verwerkt), de bakwijze (teveel gebakken = groter carcinogeen effect), het al dan niet consumeren van groenten bij het rode vlees,…
Je kan dus besluiten dat het wat kort door de bocht is om zomaar te zeggen dat rood vlees kankerverwekkend is. Consumeer het met mate : met mate  is ‘the way to go’!

Context is belangrijk. Zonder context kan je onmogelijk een antwoord geven op wat al dan niet gezond is.

Gezondheid = geen zwart – wit verhaal!

Waarom is het zo moeilijk om een antwoord te geven op wat gezonde voeding is?

Onderzoeken uitvoeren rond gezondheid en voeding is zeer moeilijk. Er zijn zoveel factoren die inspelen op de gezondheid: genetische factoren, omgeving, al dan niet roker, beweging,… Bovendien zie je het effect van een bepaald voedingsmiddel niet in enkele dagen tijd. Indien het een bepaald effect heeft kan het soms jaren duren vooraleer dit duidelijk is. Dat betekent dat het zeer dure onderzoeken zijn die eigenlijk in een gecontroleerde omgeving (zelfde hoeveelheid beweging, niet- rokers,…) moeten uitgevoerd worden, wat zo goed als onmogelijk is.

Hoe eet je zo gezond mogelijk?

Volgens de World Health Organization is de gemiddelde levensverwachting (in jaren) in Japan 84, Spanje 83, Zwitserland 83, Israël 82, IJsland 82, Canada 82, Noorwegen 82, België 80, Italië 83, Nieuw Zeeland 82, Costa Rica 79, Verenigde Staten 79,…
De levensverwachting is dus min of meer hetzelfde over de hele wereld (±80 jaar). Toch zijn onze voedingsgewoontes heel verschillend. Iemand uit Japan eet anders dan iemand uit IJsland en uit België. Wat ik hieruit besluit: er is niet één weg van voeding naar gezondheid. Er zijn heel wat verschillende voedingspatronen die een gelijkaardig effect op de gezondheid kunnen hebben.

Eet voldoende groenten en fruit, zorg voor voldoende vocht, vezels, omega-3 en eiwit en eet gevarieerd!
Als je voldoende beweegt, een gezond lichaamsgewicht hebt en bovenstaand advies ter harte neemt kan 1 pakje friet in de week zeker geen kwaad.